11 Mayıs 2023 - Perşembe
Oyunun Kısa Tarihi
İnsanların ilkel çağlardan beri Oyuna İhtiyaç Var dediğini biliyor muydunuz?
Tam olarak böyle dememişlerse bile bu ihtiyacın oldukça farkındaydılar. İlkel günlerimizden medeniyetin aydınlığına kadar, büyükten küçüğe her insanın hayatına eşlik eden oyunların işlevi değişse de hayatımızın her zaman bir parçasıydı. Oyunlar sayesinde sosyalleştik, öğrendik, yarıştık ve stratejiler geliştirdik. İşte vazgeçilmezimiz oyunların tarihinde kısa bir yolculuk!
Arkeolojik kalıntılar oyuncakların ortaya çıkış tarihini belirlemek için yeterli olmasa da oyuncak benzeri minyatür nesnelerin insanlığın ilk anlarından bu yana olduğu biliniyor. Özellikle tarımın hayatımıza girmesi ile yerleşik hayata geçen insanlığın gündelik hayata alışmalarını kolaylaştıracak nesneleri kullandığına dair kanıtlar bulunuyor. Antropologların ilkel hayatlar süren kabileler üzerine yaptığı gözlemlerde, bu topluluklarda bebeklere oynaması için çıngırak ve benzeri oyuncakların verildiğini kaydeder.
İnsan zekasının gelişmesi ile birlikte oyunlar da gelişerek karmaşık hale gelir. Özellikle de Antik Mısır ve Yunanistan’da ortaya çıkan oyunlar, bireysel gelişimin yanı sıra insanların bir arada zaman geçirme aracı haline gelir. Ayrıca askeri stratejiler geliştirmek, savaşlar arasında savaşın olumsuz etkilerinden uzaklaşmak için de oyunlar sıklıkla teşvik edilir.
Orta Çağda ise oyun dünyası açısından bir nevi duraklama dönemi yaşandığını görebiliriz. Bunun sebebi ise kimilerinin Karanlık Çağ olarak adlandırdığı bu yıllarda herhangi amacı olmayan aktivitelere olan hoşgörüsüzlük. V. Charles’ın hakimiyet yıllarında oyunların da içinde olduğu boş aktivitelerin yasaklandığı duyurulur. Bu dönemlerde oyun namına karşımıza çıkacak şeyler ancak şövalye turnuvaları ve av etkinlikleri olur. Bu etkinliklerin düzenlenme amacı ise güç ve becerileri sergileme imkanı vermesi ve nüfuzlu kişiler arasında düzenlenmesidir.
Orta Çağ ile başlayıp Aydınlanma Çağına boyunca devam eden bu duraklama döneminde kayda değer tek gelişme satrançta görülür. Her ne kadar Mısır piramitlerinde satrancı anımsatan masa oyunları kabartmalarına rastlasak da bildiğimiz satranç, Hindistan-İran bölgesinden çıkarak Avrupa ve Asya’ya ulaşır, taşlarından geriye ise el değmemiş sadece at kalır.
18. yüzyılda ise oyun ve oyuncak dünyası ilk oyuncak dükkanının açılmasıyla yavaş yavaş hareketlenmeye başlar. Asıl atılım ise 19. yüzyılda, kağıt oyunlarının ve masa oyunlarının popüler hâle gelmeye başlaması, Sanayi Devrimi ile birlikte zorunlu eğitimin yaygınlaşması ile oyunlar çoğalmış ve oyun imalatı büyüyen bir sektöre dönüşür.
20. yüzyılda bir yandan dünyanın büyük oyuncak markaları kurulmaya başlarken bir yandan da eğitici oyuncak ve oyunlara ilginin arttığı görülür. Günümüzde oyunların çocuklar üzerinde sosyal, zihinsel ve motor becerilerinin gelişmesi açısından olumlu etkileri herkes tarafından bilinse de oyunların pedagojik gelişimdeki önemi bu dönemde yeni yeni ortaya konulur. Çocukların hayal gücünü ve yaratıcılığını da destekleyip empati duygularını geliştiren oyunlar aynı zamanda akranlar arasındaki iletişimin bir aracıdır. Zaman içinde çocuk eğitiminin vazgeçilmezine dönüşen oyunlar, öğrenme süreçlerinde çocuklara eğlenceli ve verimli bir öğrenme deneyimi yaşatır.
Nihayetinde biz insanlar kadar eski olan oyunlar zaman içinde değişmiş ve gelişmiştir. Antik Mısır ve Yunanistan’dan beri insanların bir arada keyifle zaman geçirmesine aracı olurken, zaman ilerledikçe birer kültür unsuru, eğitimin vazgeçilmezi haline gelmiştir. Teknoloji ile çeşitlenen oyun anlayışının hayatımızdaki yeri gittikçe büyürken, gelecekte de bizlerle olacağını tahmin etmek pek de güç değil.
Faydalanılan Kaynaklar:
Loïc. “Une Brève Histoire Du Jeu.” Ludothèque de Palaiseau, 4 Şub. 2014, www.ludopalaiseau.net/une-breve-histoire-du-jeu/.
Bu yazı, Pozy gönüllüsü Kübra Aslanhan tarafından yazılmıştır. 🌿